ﺯﻧﺪﻩ ﻳﺎﺩ ﺷﻴﺦ ﺧﺰﻋﻠﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ

ز آغاز قرن پانزدهم تا دهه دوم قرن بیستم، شهرهای حویزه، فلاحیه ومحمره، به ترتیب مرکز اقلیم عربستان بودند که  تا سال 1925 (1304 ش) مملکت عربستان نامیده می شد وکما بیش جزو ممالک محروسه به شمار می رفت. این را هم در ادبیات تاریخی و سیاسی تاریخنگاران و سفرنامه نویسان ایرانی می بینیم و هم در آثار همگنان خارجی و عرب آنان.

 اهواز پس از شکوه تاریخ گذشته اش در این دوره به روستایی تبدیل شده بود که شیخ نبهان عامری کدخدایش بود. این را حاج میرزا عبدالغفار نجم الملک – فرستاده ناصرالدین شاه به اقلیم عربستان – در “سفرنامه عربستان” اش ذکر می کند.

اما پس از سقوط شیخ خزعل توسط رضاخان، شهر اهواز جای محمره را گرفت که در سال 1314ش، نام رسمی “خرمشهر” را بر مردم عرب اش تحمیل کردند. همزمان با اکتشاف نفت در این خطه، وضع اهواز، این رو به آن رو شد و به تدریج، جلال گذشته اش را باز یافت.

اکنون این شهر، مرکز استانی است با نام تحمیلی دیگر (خوزستان) که اکثریت ساکنان اش را عرب ها تشکیل می دهند.

آن روستا و مناطق پیوسته به آن را “اهواز قدیم” می گویند که از پل سیاه شروع می شود و شامل منطقه عامری وصخیریه وشبیشه و خزعلیه می شود. محله خزعلیه نام اش را از شیخ  خزعل بن جابر گرفته است.

در دوره فرمانروایی شیخ عبدالحمید فرزند شیخ خزعل بر شهر اهواز در اوایل قرن بیستم، بازاری به نام او تاسیس شد که تاکنون نیز وجود دارد: “سوق عبدالحمید”.

 این مهمترین بازار شهر در آن هنگام بود که کاروان سراها و مسافرخانه هایی را در بر می گرفت که بومیان عرب به آنها “خان” می گفتند مثل “خان الحویزه” و”خان المحمره”. “سوق عبدالحمید” با تاسیس خیابانی عمود برآن، توسعه یافت.

سید احمد کسروی در کتاب “تاریخ پانصد ساله خوزستان” اش از چند کاسب شوشتری و دزفولی نام می برد که در این خیابان بودند و بابت دکان هایشان به شیخ عبدالحمید اجاره می پرداختند.